Kinderen die hoogbegaafd zijn, hebben strikt genomen een IQ van 130 of hoger. Een kind dat hoogbegaafd is, heeft de aanleg om uitzonderlijke prestaties neer te zetten: bijzondere manieren van denken en doen zijn typerend. Hoogbegaafdheid is voor een groot deel erfelijk, maar ook ouders die niet hoogbegaafd zijn, kunnen hoogbegaafde kinderen krijgen.

Kenmerken bij hoogbegaafdheid

Onderstaande kenmerken zijn typerend voor hoogbegaafdheid:

• Buitengewone alertheid al op zeer jonge leeftijd en lange concentratiespanne
• Verbale begaafdheid: snel leren en goed verbanden kunnen leggen
• Ongebruikelijk goed geheugen: onthouden van details en veel info
• Grote woordenschat en complexe zinsbouw op jonge leeftijd
• Vergevorderd begrip van metaforen en abstracte ideeën
• Voorliefde voor puzzels
• Oplossen van rekenkundige problemen
• Emotionele diepgang
• Zelfstandig leren lezen, schrijven, vaak al voor zij naar school gaan
• Intense nieuwsgierigheid en ongelimiteerd stellen van onderzoekende vragen
• Brede interesse en/of diepe belangstelling in een specifiek onderwerp
• Interesse in experimenteren en de dingen anders doen dan gebruikelijk
• Buitengewone creativiteit
• Opmerkelijk gevoel voor humor, voorliefde voor woordspelingen
• Redenen en achtergronden willen begrijpen en op een niet voor de hand liggende manier  kunnen combineren van gegevens of gedachten
• Ongeduld jegens eigen onvermogen en dat van anderen
• Complex denken: voorliefde voor ingewikkelde dingen. Vaak geen aandacht aan zaken die zij niet interessant vinden.
• Idealisme en sterk gevoel voor rechtvaardigheid al vanaf jonge leeftijd.
• Bezorgdheid over sociale, politieke problemen en onrecht.
• Sensitief: sterke waarneming en direct bewust van eigen emoties. Daardoor zich ook sneller gekwetst voelen.
• Intensiteit: overtuiging en overgave is bij deze kinderen sterker dan bij leeftijdsgenootjes. Zij zijn vaak zeer gedreven.
• Dromen kunnen heel levendig zijn en intenser worden beleefd
• Dagdromen: opgaan in eigen gedachten of dagdromen, waarbij het kind niet meer merkt wat er in de omgeving gebeurt
• Leerstijl: auditief-sequentieel (aandacht voor feiten en details, ordelijk, concreet, praktisch en één taak tegelijk, perfectionistisch) of visueel-ruimtelijk (creatief, onderzoekend, hoog activiteitenniveau).
• Het denken, leren, problemen oplossen en omgaan met anderen wordt beïnvloed door de manier van denken.
• Hoogbegaafde kinderen hebben vaak één van beide leerstijlen sterk ontwikkeld

Hoogbegaafdheid en overprikkeling

Hoogbegaafde kinderen hebben hele actieve hersenen. Zij kunnen daardoor ook last hebben van overprikkeling. Hieronder een korte beschrijving van de verschillende vormen van overprikkeling die kunnen voorkomen bij hoogbegaafde kinderen:

• Intellectueel: het verslinden van boeken, nieuwe dingen leren, etc. Dit houdt ook in: kritische vragen stellen (of vragen achter de vragen)
• Verbeelding: in spelsituaties of in de klas kunnen zij zich laten meeslepen in de eigen verbeelding.
• Emotioneel: dit kan zich uiten in betrokkenheid bij anderen, maar ook in regelmatige drift- en woedeaanvallen. Angst en depressies komen veel voor.
• Zintuiglijk: veel sterker dan anderen zien, voelen, horen, ruiken, etc.
• Intense en diepe beleving van bijvoorbeeld muziek, eten en taal. Maar ook sterk voelen van ruwe sokken, labels in T-shirts, sneller afgeleid op school, eerder gefrustreerd, gevoelig voor textuur van het eten waardoor dit een probleem kan worden.
• Psychomotorisch: een vergrote mogelijkheid om actief en energiek te zijn. Houden van beweging en hebben een overschot aan energie. Snel praten, veel energie, overenthousiast. Sterke kans op onterechte diagnose ADHD. Het kan zich namelijk ook uiten in impulsiviteit, rusteloosheid of nerveuze gewoonten (tics, nagelbijten)